Op 14 juli 2023 heeft Minister de eindrapportage van de evaluatie van de energie-investeringsaftrek (EIA) voor de periode 2017-2021, zoals opgesteld door SEO Economisch Onderzoek (SEO) en CE Delft, naar de Tweede Kamer gestuurd. Een van de belangrijkste reacties van Minister Jetten op de evaluatie is dat de minister een wijziging aankondigt in de Energielijst van het lopende jaar. Hierdoor komen investeringen in warmte-infrastructuurprojecten, energiebesparingsopties voor de glastuinbouw en CCS-projecten, alsnog in aanmerking voor de EIA.

De EIA is een fiscale faciliteit die energiebesparing bij bedrijven beoogt te realiseren door de marktintroductie te versnellen van innovatieve bedrijfsmiddelen die energie-efficiënter zijn dan de gangbare bedrijfsmiddelen. De bedrijfsmiddelen die hiervoor in aanmerking komen, zijn opgenomen in de zogenoemde Energielijst die jaarlijks wordt geactualiseerd.

De EIA richt zich op het bevorderen van investeringen in energiebesparende technieken, maar de doelstelling van de regeling is in de periode 2017-2021 ookimpliciet verbreed naar stimulering van investeringen in broeikasgasreducerende technieken.

De bruto energiebesparing bedraagt gemiddeld 9,7 petajoule (PJ) per jaar, terwijl de netto energiebesparing (gecorrigeerd voor het aandeel zogenoemde “freeriders”) wordt geschat op gemiddeld 2,6 tot 6,7 PJ per jaar. De bruto CO2-reductie is gemiddeld 0,54 Mton per jaar. Dit komt neer op een gemiddelde jaarlijkse netto CO2-reductie van 0,14 tot 0,37 Mton.

Doeltreffendheid

• De EIA is volgens SEO en CE Delft waarschijnlijk beperkt doeltreffend.
• Uit de evaluatie volgt een percentage freeriders van ongeveer 52%. Dit is het percentage ondernemers dat investeringen in technieken op de Energielijst ook gedaan zouden hebben bij afwezigheid van enige mate van stimulering (dus zonder de EIA).
• De EIA heeft vooral toegevoegde waarde (en dus effect) voor technieken in de vroege fase van introductie. Bij meer reguliere technieken is dit effect kleiner en in sommige gevallen afwezig.

Doelmatigheid en kwaliteit uitvoering

De doelmatigheid van de EIA voor de overheid omvat de budgettaire derving en de uitvoeringskosten (van RVO en de Belastingdienst) afgezet tegenover de geleverde prestatie ('Bang for the Buck'). De onderzoekers concluderen dat de EIA in algemene zin een doelmatig instrument is voorvermindering of vermijding van broeikasgassen.

Aanbevelingen van het evaluatierapport voor de EIA

De onderzoekers geven vier aanbevelingen gericht op de doeltreffendheid van de EIA en drie aanbevelingen gericht op de doelmatigheid van de EIA. Deze aanbevelingen zijn hieronder kort samengevat:

Gericht op de doeltreffendheid van de EIA

1.    Percentage free riders beperken door de Energielijst strikter te actualiseren.

2.    Scherpere afbakening van de doelgroep door grens van de maximale investering voor de EIA te verlagen of door bij de keuze voor de technieken op de Energielijst sterker te sturen op technieken die toepasbaar zijn in het middenbedrijf.

3.    Onderzoek bij een volgende evaluatie van de EIA of de EIA een verschillend effect heeft op (a) kleine en grote bedrijven en (b) bedrijven in verschillende sectoren.

4.    Experimenteer met een beperkt aantal bedrijfsmiddelen in differentiatie van het aftrekpercentage.

Gericht op de doelmatigheid van de EIA

1.    Verlaag het aftrekpercentage van de EIA. Hiermee wordt tevens getoetst of een verlaging een omslagpunt kent. Het aantal aanvragen zou hierbij goed gemonitord moeten worden.

2.    Onderzoek de vraag naar de meest effectieve manier om energiebesparing te bevorderen: een fiscale regeling of een directe subsidie.

3.    Breng de relatie met vergelijkbare stimuleringsregelingen voor energiebesparing en vermindering van broeikasemissies in kaart en baken dit scherp af met als doel om de doelmatigheid van de EIA te vergroten. Vanuit een overkoepelend perspectief kan de doelmatigheid van het stimuleringsbeleid worden verbeterd door kritisch te onderzoeken of meerdere regelingen nodig zijn voor stimulering van energiebesparing en vermindering van broeikasgasemissies in de laatste fase voor marktrijpheid.

Reactie van hert kabinet

Het kabinet onderschrijft op hoofdlijnen de conclusies uit het rapport. Zoals de onderzoekers concluderen, is de EIA in algemene zin een doelmatig instrument voor vermindering of vermijding van broeikasgassen. Energiebesparing is cruciaal om de klimaat- en energiedoelen van dit kabinet te halen. De EIA draagt daar via de stimulering van energiebesparende technieken direct aan bij. Het kabinet deelt ook de conclusie dat de EIA waarschijnlijk beperkt doeltreffend is en de meeste toevoegde waarde heeft voor de grotere MKB-bedrijven (de zogenoemde middenbedrijven). Het kabinet ziet alles overziende voldoende reden om de EIA voort te zetten en de horizonbepaling te verlengen van 1 januari 2024 naar 1 januari 2029. Dit zal worden opgenomen in het Belastingplan 2024.

Tegelijkertijd hebben de onderzoekers van de evaluatie aangegeven geen eenduidige conclusie te kunnen trekken over de keuze voor een fiscale faciliteit of een directe subsidie. Hierdoor kan op dit moment niet worden vastgesteld dat de EIA aan alle elementen van het Toetsingskader fiscale regelingen voldoet. Het kabinet zal daarom een nader onderzoek instellen naar de wenselijkheid van een fiscale faciliteit boven een directe subsidie en uw Kamer voor de zomer van 2024 over de uitkomst informeren. Dit onderzoek raakt breder aan het vraagstuk rondom fiscale regelingen en zal daarom onder regie van het Ministerie van Financiën worden uitgevoerd. Op basis van dit onderzoek kan het kabinet besluiten of de EIA als fiscale faciliteit blijft bestaan of zal worden omgevormd tot een directe subsidie. Indien wordt besloten tot omvorming naar een directe subsidie, dan zal hiervoor niet dienen te worden gewacht tot het eind van de horizonbepaling (2029) van de EIA.

Verruiming EIA in 2023

In het bovenstaande ben ik ingegaan op mogelijke toekomstige aanpassingen aan de EIA om de regeling in de toekomst te verbeteren, zoals aanpassing van de Energielijst. Met deze brief wil ik echter ook een wijziging aankondigen in de Energielijst van dit lopende jaar. Hierdoor komen investeringen in warmte-infrastructuurprojecten, energiebesparingsopties voor de glastuinbouw en CCS-projecten, alsnog in aanmerking voor de EIA. De reden hiervoor is dat betrokken marktpartijen aangaven dat voor deze projecten, los van stimulering via directe subsidies, ook stimulering via de EIA nog noodzakelijk was om de ingezette energietransitie niet te vertragen.

Hier kunt u de eindrapportage van de evaluatie van de energie-investeringsaftrek (EIA) voor de periode 2017-2021 vinden.

Hier kunt u de Kabinetsreactie op de uitkomsten van de evaluatie van de Energie-investeringsaftrek (EIA) vinden.

Copyright – internationaltaxplaza.info

Follow International Tax Plaza on Twitter (@IntTaxPlaza)